| |
İLK
AZƏRBAYCAN BALETİNİN PREMYERASI
|
Sovet Azərbaycanının 20 illiyi qarşısında
musiqi mədəniyyətimiz daha bir gözəl
əsərlə zənginləşmişdir. M.
F. Axundov adına Dövlət Opera və Balet Teatrı
yeni əsər—gənc Azərbaycan bəstəkarı
Ə. Bədəlbəylinin «Qız qalası» baletini
tamaşaya qoymuşdur.
Neft Bakısında dəniz kənarında, qədim
qalanın divarları arxasında yüksələn
Qız qalası haqqında dastan xalq arasında geniş
yayılmışdır. Zəhimli Cahangir xan haqqında
qədim rəvayət nəsildən-nəslə
keçir. O, öz qızı Gülyanağa vurulur
və onun tələbi ilə qala tikdirir, Gülyanaq
toy günü özünü qalanın damından
dənizə atır. Bəstəkar bu əfsanənin
süjetini öz musiqi əsərinə əsas
götürərək milli incəsənətimizin
inkişafı tarixində yeni səhifə açan
ilk Azərbaycan baletini yaratmışdır.
Yerli konservatoriyanın yetişdirməsi olan Bədəlbəyli
gənc bəstəkarların elə bir dəstəsinə
daxildir ki, həmin dəstə nəinki musiqi yazısı
texnikasına yiyələnməyə can atır,
həm də xalq yaradıcılığını
dərindən öyrənir, xalqdan səmərəli
surətdə öyrənir. Bədəlbəyli
öz baletində gözəl orkestrovka vermiş,
bəstəkar fikrini sərbəst inkişaf etdirmiş,
habelə xalq melodiyalarının gözəlliyindən
həvəs və diqqətlə istifadə etmişdir.
«Şoloxo», «Ay bəri bax», «Kikican» kimi xalq havaları
orkestrin ifasında xüsusilə təravətli,
rəvan və dolğun səslənir, bu havaların
əsasında emosional rəqslər yaradılmışdır.
Bədəlbəylinin musiqisi bədii yüksəkliyinə
görə fərqlənməklə yanaşı,
həm də son dərəcə aydın və
anlaşıqlıdır.
Klassik balet musiqisinin əsil xalq rəqsləri
ilə məharətlə əlaqələndirilməsi
bütövlükdə tamaşanın məzmun
və üslubunu müəyyən etmişdir. İştirak
edən şəxslərin musiqi xarakteristikasının
relyefliyi və bir çox səhnələrin dərin
lirik xüsusiyyətə malik olması da bu əsərin
böyük mə'ziyyəti hesab olunmalıdır.
Balet kollektivi öz qarşısına xalq rəqslərində
saxta şablonçuluqdan qaçmaq, xalq əfsanəsini
bədii realist vasitələrlə göstərmək
vəzifəsini qoymuş və buna nail ola bilmişdir.
Baletin müvəffəqiyyət qazanmasında baş
balerina Qəmər Almaszadə, quruluşçu rejissor
Hidayətzadə, baletmeyster Kevorkov və Vronski,
artistlərdən Sara Mirəliyeva, Əbilova, Boyman,
Cəfərova, Bataşov, Urvantsev və başqaları
böyük rol oynamışlar.
Rəssam Qusak tamaşaya gözəl üslub
tərtibatı vermişdir.
İste'dadlı balerina Almaszadəni xüsusilə
qeyd etmək lazımdır. O, öz oyununda müasir
xoreoqrafiya sənəti texnikasını xalq rəqs
yaradıcılığı ilə müvəffəqiyyətlə
birləşdirmişdir. Onun yaratdığı
Gülyanaq obrazı inandırıcı və dolğundur;
uzaq, fərəhsiz keçmişi xatırladan Azərbaycan
qadınının faciəsi adamı həyəcanlandırır.
«Qız qalası» baleti Sovet Azərbaycanı incəsənətinə
qiymətli bir hədiyyədir.
1. Məqalə «Pravda» qəzetinin 1940-cı
il 25 aprel tarixli nömrəsində dərc edilmişdir.
Rus dilindən tərcümədir.
